ताजा अपडेट
अछाममा छाउगोठ भत्किए पनि आस्थाका गोठ कायमै
करिव चार वर्ष पहिले छाउगोठ भत्काउन तामझामका साथ सुरु भएको अभिया पछिल्लो समय भने सेलाएको छ ।
२०७६ मंसिर १५ गते साँफेबगर नगरपालिका ३ की २१ वर्षीया पार्वती बुढा रावतको छाउपडी गोठमा ज्यान गयो । त्यो घटनापछि संघीय सरकारको निर्देशनअनुसार जिल्ला प्रशासनको नेतृत्वमा सबै पालिकाका धेरै छाउगोठ भत्काइयो । सोहि अभियान अन्र्तगर अछाममा मात्र १० हजार भन्दा बढी छाउगोठ भत्काइए । छाउपडी गोठ भत्काए पनि मनका छाउगोठ भने भत्काउन नसक्दा छाउपडी प्रथा हट्न सकेन । अछाम जिल्लामा छाउ भएकै कारण गोठमा बस्दा १४ जना किशोरी तथा महिलाहरुले ज्यान गुमाएका छन् ।
छाउ भएका महिलाले दहि दुध खाएमा , घर तथा भाडा छोएमा बिभिन्न देवीदेवता रिसाउने डरका कारण यहाँका ग्रामीण क्षेत्रमा अहिलेसम्म पनि छाउपडी मान्ने चलन कायमै रहेको छ । ग्रामीण बस्तीका गाउँगाउँमा छाउपडी गोठ रहेको र महिनावारी भए घरैमा सुते देउता रिसाउछ भन्ने डरका कारण पनि यो प्रथाको अन्त्य हुन सकेको छैन ।
कक्षा १० मा अध्यानरत चौरपाटी गाउपालिका वडा नं ३ सोकटकी सरिता साँउदले महिनावारी नजिकिँदै गर्दा चिन्ताले सताउने गरेको सुनाईन् ।
सानो कोठामा झ्याल–ढोका नहुदा रात बिताउन निकै समस्या हुने गरेको उनले सुनाईन । छाउपडी कुप्रथा र अन्धबिश्वास हो भन्ने आफुलाई थाहा भए पनि पारिवारीक दबावका कारण गोठमा बस्नु पर्नै बाध्यता रहेको बताईन् । छाउ भएको ’६ दिनसम्म छाउगोठमा एक्लै बस्नुपर्दा रातीको समय सर्प, जंगली जनावरको डरले रातभर निन्द्रा नपर्नै उनले सुनाईन् । छाउ भएको बेला नुहाउन खोलातिर जानु पर्नै ,समयमा खाना नपाउने , भाई बहिनिले समयमा कापी कलम नदिदा बिद्यलय जान पनि निकै समस्या हुने गरेको उनले दुखेसो पोखिन् ।
आफुले नचाहदा नचाहादै पनि सामाजिक मुल्य मान्यता त्याग्न नसकेको उनको उनको भनाई छ । कानुन किताबमा लेखियो , नियम पनि बनाईयो हाम्रा छाउ गोठ पनि भत्काईयो तर अहिले कसैले पनि त्यसमा चासो नदिएको उनले बताईन्। नियम बनाएर मात्र हुदैन कार्यान्वयन हुनु पर्ने उनको भनाई छ ।
यस्तै चौरपाटी गाउपालिका वडा नं ३ सिउडिकी टिका थापा अहिले ४० वर्षकी भईन् उनका ६ सन्तान छन ४० वर्षमै हजुरआमा बनेकि टिकाले गोठमा बस्नु रहर नभई बाध्यता भएको सुनाईन । घरमा बस्दा देबि देउता रिसाउने , परिवारका सदस्य बिरामि हुने , गोठमा बाघ लाग्ने, दहिमा किरा पर्ने लगाएतका कारण आफु छाउ गोठमा बस्न बाध्यता रहेको उनले बताइएन् । सानो घर ठुलो परिवार एकै ठाउमा बस्न अवस्था नरहेको उनको भनाई छ ।
यस्तै चौरपाटी गाउँपालिकाकै करी थापाका अनुसार घर बाहिर बस्दा छाउपडीले पकाएको खादा केहि नहुने घरमा खादा बिभिन्न समस्या आउने गरेकाले बताए ।
केहि समय पहिले पालिकामा छाउगोठ भत्काए पनि पुनः पुरानै तरिकाले छाउ गोठ निर्माण भईरहेको चौरपाटी गाउपालिका वडा नं ३ का वडा अध्यक्ष बिरेन्द्र साँउदले बताउनु भयो । पहिलेको भन्दा केही परिवर्तन भए पनि यो प्रथा पहिले देखि नै चलिआएको भएकाले यसलाई सजिलै हटाउन समस्या भएको उँहाको भनाई छ । यो प्रथा हटाउन आफुले वडामाधेरै प्रयास गरे पनि पूर्णरूपमा हटाउन नसकेको उँहाको भनाई रहेको छ ।
छाउगोठ भत्काउन सक्रिय बनेको सरकारले अछाम जिल्लाका नागरिकको मष्तिस्कबाट छाउ प्रथा हटाउन सकेको छैन । छाउप्रथा विरुद्ध जिल्ला प्रशासन कार्यलय , स्थानीय सरकारले अभियान नै चलाएर पनि पछिल्लो समय अभियानले निरन्तरता नपाउदा महिलाहरुले गोठमा बस्नुपर्ने बाध्यता कायमै छ ।
छाउ प्रथा हटाउनका लागि जिल्ला प्रशासन कार्यालय अछामले पहिले बिभिन्न कार्यक्रम गरे पनि अब यसको जिम्मा स्थानिय तह सरोकारवाले लिनु पर्ने अछामका प्रमुख जिल्ला अधिकारी शिवराम न्यौपानेले बताउनु भयो । वर्षाै देखि समाजमा जरो गाडेर बसेको छाउपडि प्रथालाई सजिलै अन्त्य नहुने र यो सामाजिक संस्कार भएकाले यसलाई प्रशासन एक्लैले र्निमुल गर्नै नसक्ने उँहाको भनाई छ । यसका लागि स्थानिय तह समुदाय , सरोकारवालाले जिम्मेवार भएर निरन्तर अभियानकै रुपमा लागे मात्र यो प्रथा अन्त्य हुने भएकाले निरन्तरता दिन आग्रह गर्नु भयो ।
यस्तै साँफेबगर नगरपालिकाले छाउपडी प्रथा निवारण गर्नेका लागि कार्य योजना बनाएर अघि बढ्ने साँफेबगर नगरपालिकाका नगर उप प्रमुख शिव बहादुर कुँवर सिलोजले बताउनु भयो । लैङ्गिक हिंसाका संग सम्बन्धित कार्य योजना बनाएर चालु आर्थिक वर्षबाट नगरमा छाउगोठ मुक्त गर्ने अभियान सञ्चालन गरिने उहाँको भनाई रहेको छ ।
छाउ गोठ भत्काउने अभियानमा सक्रिय जिल्ला प्रशासन कार्यलय , स्थानीय सरकार ,सरोकारवालाले अभियान लाई निरन्रर्ता नदिदा महिलाहरु फेरी गोठमा बस्नुपर्ने बाध्यता कायमै छ । छाउ प्रथा हटाउन स्थानीय सरकार ,सरोकारवाला निकायले यस्ता कुप्रथा बिरुद्ध जनचेतना मुलक कार्यक्रम गरेर यो अभियानलाई निरन्तर्ता दिए मात्र यस्ता कुरीतिलाई कम गर्न सकिन्छ ।
प्रतिक्रिया