ताजा अपडेट
सुदूरपश्चिममा 'ओल्के' पर्व मनाईँदै
हाम्रो बुलेटिन अछाम
सुदूरपश्चिमका पहाडी समुदायले आज ओल्के पर्व मनाउँदै छन् । प्रत्येक वर्षको भदौ १ गतेका दिन मनाइने यो पर्वमा आफ्ना आफन्तहरूलाई सम्मान स्वरुप कोशेली तथा उपहार सहित ढोग भेट गर्न जाने चलन रहेको छ ।
यो पर्वमा विशेषगरी ओल्कोको रूपमा फलफुल, सागपात, अन्न, दूध, दही, घिऊ, गूड, पक्वान आदि मान्यजन र आफन्तकहाँ पठाइन्छ । यद्यपि पछिल्लो समयमा लुगाकपडा, रुपैयाँ पैसा वा यस्तै अन्य उपहार समेत दिने प्रचलन बढ्दै गएको छ । यसका अतिरिक्त ईष्टकुल देवताको मन्दिरमा नयाँ अन्नबालीको ओल्को समेत न्वागीका रुपमा चढाइन्छ । त्यस्तै, गाउँका गोठालो जाने केटाकेटीहरुले रूखका हांगाविंगा, झ्याङ तथा अन्य बोटबिरुवा काटेर एक ठाउँमा थुप्रो बनाई बूढी हाल्ने गर्दछन् र त्यसलाई असोज संक्रान्तिको साँझ पोलेर 'बूढी पोल्ने 'पर्व मनाउने परम्परा पनि रहेको छ । ओल्केको अर्थ आफूभन्दा ठूलो र सम्मानित घरपरिवार वा व्यक्तिलाई दिइने सगुन वा उपहार हो ।
ओल्के चाडको दिन गाउँ नजिकको डाँडामा जम्मा भएर रूखबिरुवाका हाँगा र झ्याङ काटेर एक ठाउँमा थुप्रो बनाउने गरिन्छ । यसलाई स्थानीय भाषामा ‘बूढी हालेको’ भनिन्छ । यसरी बनाइएको थुप्रोलाई असोज संक्रान्तिका साँझ गाउँका सबै जना ‘बूढी हालेको’ भेला भएर पोल्ने गर्छन् । यसलाई ‘बूढी पोल्ने’ भनिन्छ । बूढी पोल्ने काम सकिएसँगै गाउँमा अनिष्ट एवं कुनै रोगको महामारी नआउने विश्वास पनि कतिपय समुदायको छ । आफ्ना मान्यजन, इष्टमित्र, छरछिमेकीलाई सगुनका रुपमा पिँडालुको गाभा अर्थात् कलिलो पात, दूध, दही दिएर स्वागत गर्ने विशिष्ट खालको मौलिक परम्परा सुदूरपश्चिममा छ । यो पर्वका दिन विवाहिता छोरीलाई माइतीमा आमन्त्रण गरेर सेलरोटी, माणा, निसौसे, डुब्कालगायतका मिष्ठान्न परिकार खुवाउने प्रचलन छ । खासगरी पहाडी क्षेत्रमा बसोबास रहेकाहरुले ओल्के चाडमा भँगेरी प्रजातिको फूलको बोटका पात टिपेर सिलौटामा पिँधेर बनाइएको लेदो हत्केला र खुट्टाको औँलामा लगाएर रङ्गाई रमाउने पनि गर्दछन् । यसरी पिँधेर लगाइएको भँगेरीको लेदोबाट हत्केला र खुट्टाको औंलाको छाला रातो हुने भई यसले वर्षातको मौसममा खेतबारीमा काम गर्दा हात र खुट्टामा देखिने छालासम्बन्धी रोगको संक्रमणबाट बच्न सकिने जनविश्वास रहेको छ ।
शदियौंदेखि मनाइँदै आएको यो चाडलाई पछिल्लो पुस्ताले प्राथमिकता दिन छाडेको मंगलसेन ५ का स्थानीय उदयराम सुवेदी बताउछन् ।स्थानीय परशुराम ओझा बताउँछन् । युवा पिँढीबीच यो पर्वले प्राथमिकता नपाउँदा मौलिक संस्कृति बोकेको ओल्के जस्ता चाड पर्वहरुको मौलिकता नै हराउने खतरा बढेको भन्दै सुदूरपश्चिमेली समुदायमा चिन्ता व्यक्त हुन थालेको छ ।
पश्चिमा संस्कृतिको बढ्दो प्रभावस्वरुप नेपाली समाजमा शदियौंदेखि मनाइँदै आएका कतिपय चाड पर्वहरु विस्तारै हराउन थालेकाले आफ्नो ऐतिहासिक सभ्यता र संस्कृतिको पहिचान बोकेका यस्ता चाड पर्वको संरक्षणका लागि सरोकारवालाले जाग्नुपर्ने समय आएको स्थानीयको भनाइ छ ।
प्रतिक्रिया