Hamro Bulletin

हाम्रो बुलेटिन - सुचना को नयाँ आयम

शुक्रबार, १६ चैत २०८०

कांग्रेसमा नेताकै जोडबलमा उम्मेदवार

कांग्रेसमा नेताकै जोडबलमा उम्मेदवार

लामो रस्साकस्सी पछि दलहरुले स्थानीय तह निर्वाचनका लागि उम्मेदवारको टुंगो लगाएर मनोनयन दर्ता गराएका छन् ।  सत्तारुढ दल नेपाली कांग्रेसले पार्टीको विधानबमोजिम छ महानगरपालिकाका मेयर र उपमेयर पदका उम्मेदवार केन्द्रबाट छान्यो, बाँकी प्रदेश र जिल्लाले उम्मेदवारको टुंगो लगाए  । तर, उम्मेदवार चयनमा पार्टीका नेताहरु नै हाबी देखिएका छन् ।

उम्मेदवार चयनमा नेताहरुले केन्द्रदेखि जिल्लासम्मै भागबण्डा गरे । नेताहरुको ध्यान स्थानीय तहको आवश्यकता र सम्भावनासँग मिल्दो व्यक्तिलाई उम्मेदवार बनाउने भन्दापनि आफ्नो गुटको नेता, नातेदार र आज्ञापालकलाई पदमा पुर्‍याउने र शक्ति आर्जन गर्नेमा केन्द्रित रह्यो ।

कांग्रेसले छ महानगरपालिकामा केन्द्रबाटै भागबण्डा गरेर उम्मेदवार चयन गरेको छ । सत्ता गठबन्धन दलबीच चुनावी तालमेल गर्दा कांग्रेसको भागमा काठमाडौं, ललितपुर र विराटनगर महानगरपालिकाको मेयर तथा भरतपुर, वीरगञ्ज र पोखरा महानगरपालिकाको उपमेयर परेको थियो । कांग्रेसले काठमाडौंमा सिर्जना सिंह, ललितपुरमा चिरिबाबु महर्जन र विराटनगरमा नागेश कोइरालालाई मेयर पदको उम्मेदवार बनाएको छ भने भरतपुरमा चित्रसेन अधिकारी, वीरगञ्जमा इम्तियाज आलम र पोखरामा कोपिला रानाभाटलाई उपमेयर पदमा उम्मेदवार बनाएको छ ।

सभापति एवम् प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले पार्टीभित्रको शक्ति सन्तुलनलाई हेरेर पदको बाँडफाँट गरेका छन् । उम्मेदवार भएकामध्ये ललितपुरका मेयर उम्मेदवार महर्जन र वीरगञ्जका उपमेयर इम्तियाज आलममात्रै सभापति देउवानिकट हुन् । पार्टीको महाधिवेशनमा संस्थापन इत्तर समूहबाट महानगर सभापति बनेका भरतपुरका उपमेयर उम्मेदवार अधिकारीलाई पनि देउवाले नै टिकट दिएका हुन् ।

नेताहरुले अधिकारी उम्मेदवार बन्नुमा भरतपुरको चुनावी तालमेलमा उनको भूमिकासँग जोडेर हेरेका छन् । त्यसबाहेक विराटनगरका मेयर उम्मेदवार कोइराला र भरतपुरका उपमेयर उम्मेदवार अधिकारी कोइराला समूहका नेता हुन् । पोखराकी उपमेयर उम्मेदवार रानाभाट भने वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेलसँग निकट छिन् ।

मेयर पाएका तीन महानगरमध्ये देउवाको बलियो प्रभाव ललितपुरमा मात्रै छ । ललितपुरमा केन्द्रीय सदस्यद्वय उदय शमशेर र मदन अमात्यको प्रभावका कारण देउवा शक्तिशाली छन् । यसअघि पनि मेयरमा निर्वाचित महर्जन आफैँ देउवाका प्रिय पात्र हुन् । ललितपुरबाट मेयरका लागि नौ जनाको नाम सिफारिस भएपनि नेताहरुबीच चिरिबाबु र प्रेमकृष्ण महर्जनमध्ये कसलाई उम्मेदवार बनाउने भन्नेमा मतभेद भएको थियो । तर, अन्तिममा देउवाले चिरिबाबुलाई रोजे । ललितपुरको मेयरका लागि महर्जनद्वयबाहेक नगर सभापति शुभानन धाख्वा, हालकी उपमेयर गीता सत्याल, नेताहरू भरतलाल न्याछ्ओ, राजेश महर्जन र अनन्तप्रकाश श्रेष्ठले दाबी गरेका थिए ।

नेताहरुबीच सबैभन्दा सहज व्यवस्थापन भएकी उम्मेदवार हुन्, काठमाडौंकी मेयर उम्मेदवार सिर्जना सिंह । सभापति देउवाले १४ औँ महाधिवेशनमा नेता प्रकाशमान सिंहले लगाएको गुन तिर्दा सिर्जनालाई महानगरको मेयर पदको टिकट पाउन सहज भयो । महाधिवेशनमा सभापतिको प्रत्यासी बनेका सिंहले दोस्रो चरणको निर्वाचनमा सभापति देउवालाई सघाएका थिए । महाधिवेशनपछि सिंहले आफ्नी श्रीमतीलाई महानगरको मेयर उठाउने चाहना राख्दा देउवाले काट्न नसकेको नेताहरू बताउँछन् । त्यसो त सिर्जना आफैँ पनि वितगमा सक्रिय राजनीतिमा थिइन् ।

०३३ सालमै कांग्रेसको सदस्यता लिएकी सिर्जनाले ०४२ सालमा प्रकाशमानसँग विहे गरिन् । जबकि त्योभन्दा अगावै उनी गोरखा महिला संघको सभापति भएर काम गरिसकेकी थिइन् । विद्यार्थीकालमा उनी शंकरदेव कलेजमा स्ववियुको कोषाध्यक्ष थिइन् । ‘उहाँ राजनीतिक चेत भएको मान्छे हो । पहिले पार्टीमै काम गरेको मान्छे पनि हो,’ एक नेता भन्छन्, ‘तर त्यतिले मात्रै उहाँले टिकट पाएको चाँहि होइन, त्यो विरासत र प्रकाशमान सिंहको जोडबल नै मुख्यकारण हुन् ।’

काठमाडौंमा सुरुमा पुर्वमन्त्री तीर्थराम डंगोलदेखि भीमसेनदास प्रधानसम्मले मेयरकालागि आकांक्षा राखे । तर, सिर्जना सिंहको चर्चा सुरू भएपछि उनीहरू आफैँ पछि हटे । महानगर समितिले सिंहसहित नीलकाजी शाक्य, हरिप्रभा खड्गी, सुसन वैद्य र प्रगतिमान रञ्जितको नाम सिफारिस गरेको थियो । स्रोतका अनुसार प्रकाशमानले सिर्जनालाई अघि सारेको थाहा पाएपछि सभापति देउवाले सहजै स्वीकार गरेका थिए । मेयरकालागि सिर्जना अघि बढेपछि काठमाडौं कांग्रेसमा कुनै विवाद बिनै सिर्जना सिंह उम्मेदवार बनेकी छिन् । ‘महानगर समितिमा मात्रै होइन, क्षेत्र र जिल्लामा पनि सबै प्रकाशमानजीको पकड छ, त्यहाँ उहाँले बोलेपछि अरुले विरोध गर्ने कुरै भएन,’ ती नेताले भने ।

काठमाडौंमा प्रकाशमानकै जस्तै नेता शेखर कोइरालाको जोडबल रहृयो, नागेश कोइरालालई विराटनगरको मेयर उम्मेदवार बनाउन । उम्मेदवार चयनका बेला सबैभन्दा धेरै रस्साकस्सी पनि विराटनगरकै विषयमा भएको थियो । सभापति देउवाले आफूनिकट केन्द्रीय सदस्य अमृत अर्याललाई मेयर उम्मेदवार बनाउन प्रस्ताव गरेका थिए ।

नेता कृष्णप्रसाद सिटौलाको प्रस्ताव आफूनिकट भीम पराजुलीलाई नै उम्मेदवार बनाउनुपर्छ भन्ने थियो । त्यसबाहेक संघीय सांसद् एवम् केन्द्रीय सदस्य डिला संग्रौला, प्रदेश कार्यसमिति सदस्य गोपाल रेग्मी, हालकी उपमेयर इन्दिरा कार्की र महानगर सभापति दिपक चापागाई समेत मेयरका आकांक्षी थिए । तर, कोइरालाको अडान र जोडबलले नै नागेश विराटनगरको मेयर उम्मेदवार बनेका छन् । नागेश हाल कांग्रेस जिल्ला उपसभापति छन् ।

कतिपयले नागेशलाई शेखरले कोइराला परिवारको विरासत थाम्ने नेतृत्वकारुपमा अघि बढाउन चाहेको समेत भनेका छन् । मेयरका उम्मेदवार बनेका कोइराला कांग्रेस विभाजनका बेला देउवा नेतृत्वको कांग्रेस प्रजातान्त्रिकमा थिए । त्यो बेला उनी तरुण दलको जिल्ला सभापति भए । पछि पार्टी एकतापछि तत्कालिन सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाकै चाहनाबमोजिम नागेश तरुण दलको मोरङ सभापति भएका थिए ।

त्यसयता सक्रिय राजनीतिमा रहेका उनी कांग्रेसको जिल्ला कोषाध्यक्ष, सचिव हुँदै अहिले लोकप्रिय मतसहित जिल्ला उपसभापति बनेका हुन् । त्यसो त नागेशको कांग्रेसको प्रदेश कार्यसमितिको सिफारिसमै थिएन । महानगरबाट एक नम्बरमा नाम सिफारिस भएपनि प्रदेश समितिले अमृत अर्याल, डिला संग्रौला र भीम पराजुलीको नाम मात्रै केन्द्रलाई सिफारिस गरी पठाएको थियो । प्रदेशबाट सिफारिस नै नभएको भन्दै देउवाले नागेशको सट्टा अर्याललाई उम्मेदवार बनाउन चाहेका थिए ।

महानगरको मेयरमात्रै होइन, उपमेयरमा पनि त्यस्तै गरी टिकट वितरण भएको नेताहरू बताउँछन् । ‘जसलाई ठूलो नेताले साथ दिन्छ, उसले टिकट पाउँछ, अब पैसा र पहुँच नभए पार्टीको राजनीति गर्छु भनेर नसोचे पनि हुने अवस्था छ,’ टिकट नपाएका एक नेताले गुनासो छ ।

कांग्रेस नेता एवम् लेखक लोकेश ढकाल कांग्रेसको टिकट वितरणमा नेताहरू हाबी भएको बताउँछन् । ‘महानगरको हकमा मात्रै होइन, यो त नगरपालिका र गाउँपालिकामा झन् धेरै देखियो, लोकतन्त्रमा नेतातन्त्र हाबी हुने कुरा अत्यन्तै दुःखद् छ,’ उनले भने । ढकालले नेपाली राजनीतिमा नेताको आडमा राजनीति गर्ने र शक्तिमा पुग्ने प्रवृत्ति रोग नै बनेको टिप्पणी गरे ।

‘लोकतन्त्रमा दलको आन्तरिक लोकतन्त्र पनि बलियो हुनुपर्छ । त्यसले मात्रै लोकतन्त्र संमृद्ध बन्ने हो । तर, यस्तो अवस्था हामी कहाँ कल्पनामा मात्रै छ,’ उनले भने, ‘जसको पहुँच छ, उसैले टिकट पाउने अवस्था छ । दलहरू पारदर्शी छैनन् । इमान्दार मान्छेभन्दा पैसा र पहुँचको आधारमा शक्ति आर्जन गर्ने अभ्यास बढेको छ ।’

प्रतिक्रिया