Hamro Bulletin

मेनुका ढुंगाना (अछाम)
मंगलसेन नगरपालिका –७ मा रहेको जनालीबण्डालीमा कार्यरत सिनियर अनमी धनसरा ढुंगाना स्वास्थ्य सेवामा प्रवेश गरेको १५ वर्ष भयो । यो अवधिमा उनले धेरै ठाउँमा पुगेर सेवा दिइन् । ग्रामीण भेगमा धेरै सेवा दिएकी उनी अहिले पनि गाउँमै छिन् । स्वास्थ्य चौकीमा बस्दा गाउँमा मान्छेसँग राम्रो सम्बन्ध बनाएकाले उनलाई सरुवा हुँदा पनि भेट्ने धेरै छन् । अहिलेसम्म धेरैका ज्यान बचाएकी छन् । अरुलेभन्दा ग्रामीण भेगमा लाग्ने रोग र त्यहाँको अवस्थाबारे उनी बढि जानकार छन् । उनी जुन ठाउँमा गइन राम्रै सेवा दिइन् । गाउँमा जाँदा स्वागत गर्ने ,सत्कार गर्नेहरु आज उनैलाई देख्दा डराउन थालेका छन् । घरमा जाँदा परिवार डराउँछन् । कार्यक्षेत्रमा जाँदा सेवाग्राही डराउँछन् । यतिबेला नराम्रो लाग्छ’ उनले भनिन् ,‘परिवारबाट टाढा बसेर स्वास्थ्य चौकी जान्छु । छोराछोरी नजिक आउन खोज्छन् । सबैबाट जोगिनु परेको छ । पहिलेभन्दा अहिले कामको चाप बढेको छ ।’

स्वास्थ्य संस्थाको पहुँचमा र सम्पर्कमा भइराख्नु पर्ने महिलाहरुलाई समुदायमा गएर हप्तामा २ दिन सुझाव सल्लाह दिन गरेकोे बताइन् । गर्भवती तथा सुत्केरी महिला स्वास्थ्यले संस्थामा गएर सुझाव सल्लाह लिन सक्ने अवस्था नभएकाले आमा समूह मार्फत समुदायमा गरेर भेटघाट गर्न थालेको उनले बताइन् ।

उनका अनुसार परिवार नियोजन , पोषण , सरसफाइ ,गर्भवती तथा सुत्केरी महिलाले ख्याल गर्नु पर्ने कुरालाई मध्यनजर गरेर छलफल हुन्छ । स्वास्थ्यकर्मीलाई गाउँमा देख्दा पनि डराउने अवस्थामा विभिन्न बाध्यता झेल्दै गाउँमा जान थालेको सिनियर अनमी ढुंगानाको भननाइ छ ।‘ हामी गाउँमा जाँदा डराउछन् । डराउनु पर्ने र जोगिनु पर्ने अवस्था पनि छ । तर सुत्केरी र गर्भवती महिलालाई यस्तो बेलामा हामीले ध्यान दिएनौं ज्यान नै जोखिममा पर्न सक्छ । कोरोनाको डरले हामी चुप लागेर बस्यौं भने अरु रोगले हजारौं महिलाको स्वास्थ्य जोखिममा पर्न सक्छ ’ उनले भनिन् ,‘अहिले नियमित गर्भ जाँच गर्न र स्वास्थ्य जाँच गर्न स्वास्थ्य चौकीमा आउनेको संख्या ह्वात्तै घटेको छ ।’

धेरै पुरुषहरु भारतबाट फर्केकाले आर्थिक अभावका कारण परिवारमा हुनसक्ने कलह , हिंसाबाट बच्न समेत सचेतना दिन थालेको उनको भनाइ छ । ‘बिरामी कोहि आएनन् भनेर स्वास्थ्य चौकी कुरेर बसे पनि यो बेला फरक त पर्थेन । तर आफ्नो जिम्मेवारी र समुदायको उत्तरदायित्व कसैले पनि भुल्नु हुदैन ’ उनले भनिने ,‘समुदायमा गएर सबैलाई भेला पारेर ठूलै कार्यक्रमबाट सुझाव सल्लाह दिनुपर्छ भन्ने छैन । हामी स्वास्थ्यकर्मीले टाढै बसेर पनि सुझाव सल्ला दिन सक्छौं । यसले ग्रामीण भेगका महिलालाई  धेरै राहत पुग्छ । अहिले हामी यहि अभ्यास गरिरहेका छौं । कतिपयले क्वारेन्टाइन र आइसोलेसनमा काम गर्ने स्वास्थ्यकर्मी मात्र जोखिममा नभएर प्रत्येक व्यक्तीले आफू जोखिमा छु भन्ने सोचेर बच्नु पर्ने उनको भनाइ छ ।

लकडाउनको समयमा जिल्ला अस्पतालमा आउने बिरामीको संख्या घटेको जिल्ला अस्पतालकी सिनियर अनमि शुसिला ढुंगानाले बताइन् । ‘लकडाउन खुकुलो भएको बेला सामान्य बिरामीसमेत अस्पताल आउन थालेका थिए । अहिले मंगलसेन नगरपालिका सिल गरिएको छ । फेरी अस्पताल आउने बिरामीको संख्या घटेको छ  ’ उनले भनिन् ,‘गर्भवती , सुत्केरी र आपतकालिन अवस्थाका बिरामीको लासग जहिल्यै अस्पताल र स्वास्थ्य चौकी खुल्ला नै छन् ।’  उनका अनुसार गर्भवती र सुत्केरी महिलालाई गाउमै स्वास्थ्यकर्मीले चेकजाँच गरिरहेका छन् । ‘गर्भावस्था र सुत्केरी महिलाले नियमितरुपमा आइरन चक्की , क्याल्सियम खानु पर्छ । ति औषधि समेत कतिपय अवस्थामा स्वास्थ्यकर्मीले  घरमै पुर्याइ दिएका छन् ।’ उनले भनिन् ।

कोरोना भाइरसको संक्रमण र त्रासले सबै ठाउँमा समस्या निम्त्याइ रहेकोे बेला स्वस्थ्यकर्मीले आफ्ना नियमित कामलाई उच्च जोखिममा रहेर  गरिरहेका छन् ।  अछामका ग्रामिण भेगमा समेत स्वास्थ्यकर्मीहरु सक्रिय भएर स्वास्थ्य सेवा प्रवाह गरिरहेका छन् । यस्तो बेलामा गर्भवती , सुत्केरीलाई पर्न सक्ने असरका बारेमा भौतिक दुरी कायम गर्दै स्वास्थ्यकर्मीहरु समुदायमा जनचेतना जगाउँदै सचेत पारिरहेका छन् ।